Jak wyskoczyć z pudełka, czyli co nam daje prawdziwe szczęście

Jest taka scena w filmie Hurt Locker (W pułapce wojny), kiedy główny bohater, saper podejmujący w czasie wojny w Iraku decyzje, od których codziennie zależy jego życie, po powrocie do domu staje przed uginającymi się od towarów sklepowymi półkami, nie mogąc wybrać płatków śniadaniowych.

źródło

Jest bezradny wobec narzucającego się bezsensu trwonienia życia na tego rodzaju „wybory”. W ostatniej scenie wraca do Iraku. Czy to tylko kwestia adrenaliny czy też pragnienia, aby nasze wybory nie były atrapą, lecz miały swój gatunkowy ciężar? Żeby od naszych decyzji rzeczywiście zależało nasze życie?

W obecnej kulturze, wbrew pozorom indywidualnej wolności, tak naprawdę możemy obserwować zamazywanie wszelkiego indywidualizmu. Mamy wybór „profilu użytkownika”, ale opcje możliwych „dróg wolności” są wytyczone i odgórnie narzucone, dając nam złudzenie „wyboru”. Tak naprawdę pozostajemy we wnętrzu pudełka. W reklamie wybór określonego produktu (którym jest także „styl życia”) ma stanowić wyraz naszej indywidualności. Co z tego, że zwielokrotniony w setkach tysięcy egzemplarzy. Wrzucamy do koszyka w gruncie rzeczy te same produkty (równie dobrze „zachowania”), zmienia się tylko nazwa i kolor opakowania, dając złudzenie obfitości i decydowania.

Jesteśmy rozleniwieni, słabi, skoncentrowani na dogadzaniu swoim zachciankom. Jak mówił Henry Thoreau: Doprawdy, jedynym lekarstwem zarówno dla narodu, jak i poszczególnych ludzi jest twarda gospodarka, surowa, przewyższająca spartańską prostota życia oraz wzniosły cel. Może tego lekarstwa nam dzisiaj brakuje?
Według Epikteta prawdziwe szczęście trwa wiecznie i nie może być zniszczone. Wszystko, co nie posiada tych dwu własności, nie jest prawdziwym szczęściem. Żadna z rzeczy nie posiada takich cech: psują się, można je ukraść, są żałośnie ograniczone i zawodne. Pomysł, aby to one stały się wyznacznikiem szczęścia i spełnienia w życiu, to absurd. Wolność (to znowu Epiktet) można osiągnąć wtedy, gdy w naszym życiu zapanują wartości duchowe i gdy zapanujemy nad swoimi pragnieniami. Tymczasem pozwalamy, aby rzeczy konsumowały energię naszego życia. Czy jesteśmy skazani na substytut szczęścia polegający na kupowaniu, przejadaniu i wydalaniu coraz to nowych produktów, które karmią się nami: naszym czasem, pieniędzmi, przepracowaniem, rozczarowaniem, naszym zadłużeniem, lękiem o dostatnią przyszłość?

Przychodząc na ten świat z pewnością naszym pragnieniem nie było posiadanie nowego modelu wózka lub łóżeczka z baldachimem. Co miało największą wartość? Poczucie bezpieczeństwa, bliskości, zaspokojona potrzeba bycia kochanym. A dzisiaj? Czy nie jest tak jak pisał ks. Jan Twardowski, że kochamy wciąż za mało i stale za późno?

Wiele można zrobić nie wydając zbyt dużo pieniędzy. Możemy nadać życiu właściwy kierunek, wybierając logikę serca (a nie portfela) z jego paradoksalnymi prawami jak choćby więcej radości jest w dawaniu aniżeli w braniu. Życie w skromnych dekoracjach, ale hojne w dawaniu siebie. Bez przesadnej koncentracji na sobie i mydlenia oczu materialistyczną pianą. Wyrwane z bylejakości. Z mądrością, prostotą i większym wewnętrznym ładem. Po to, żeby nasze wybory nie były atrapą, lecz miały swój gatunkowy ciężar.