Z dziećmi o pieniądzach i nie tylko

Życie w duchu dobrowolnej prostoty i minimalizmu w przypadku rodziny z dziećmi przynosi zupełnie nowe wyzwania, z którymi nie stykają się osoby samotne lub małżeństwa bez dzieci. Dlatego szczególnie cenię sobie doświadczenia innych rodzin, dzielących się nimi na swoich blogach (np. zenhabits Leo Babauty, ojca sześciorga dzieci). Posiadanie dzieci to prawdziwy sprawdzian dla idei prostego i oszczędnego życia, które zdecydowanie łatwiej głosić i realizować w pojedynkę.

Jako rodzice mamy szczególną szansę zaszczepić dzieciom szacunek dla prostych, skromnych warunków życia. Mamy możliwość stworzenia domu, w którym wartość samego siebie określa się nie grubością portfela, markowymi ubraniami, posiadaniem najnowszych gadżetów, lecz rozwija ją w ciepłej, radosnej atmosferze, wolnej od rywalizacji, stresu i owczego pędu konsumpcji. W dobie wszędobylskich reklam adresowanych do najmłodszych ochrona dzieci przed presją otoczenia i pułapkami materializmu jest szczególnie trudna. Między innymi z tego powodu od kilku lat nie mamy w domu telewizora, nie spędzamy czasu w centrach handlowych (mieszkamy na szczęście od nich daleko), edukujemy dzieci w domu. Oczywiście nie chodzi o izolowanie od świata, ale o spokojne i stopniowe jego objaśnianie. Gdy na Święta Bożego Narodzenia dzieci nie wiedziały, jaki prezent chcą dostać, ewentualnie prosiły o nowe kredki, było to oznaką, że ich serca nie są wypełnione zachciankami. Wchodząc do sklepu z zabawkami nie robią scen. Mają swoje pragnienia, które pomagamy im realizować, ale zwykle czekamy przez jakiś czas. Przy większych wydatkach dzieci dokładają się ze swoich oszczędności z kieszonkowego lub pieniędzy, które dostały od dziadków.

Myślę, że warto wcześnie wprowadzać dzieci w świat finansów, tłumaczyć, na co wydawane są pieniądze w domowym budżecie, że woda i prąd kosztują.

Warto:

- wytłumaczyć znaczenie oszczędzania (pamiętacie książeczki SKO?), np. jeśli córka przez miesiąc nie wydała kieszonkowego dodawaliśmy jej 10% zaoszczędzonej sumy, miała specjalny zeszyt do wpłat, który pełnił rolę ROR

- nauczyć zarządzania kieszonkowym

- pokazać jak dzieła ROR

- pokazać wartość pieniądza w czasie, np. używając kalkulator odsetkowy (http://www.money.pl/banki/kalkulatory/lokatowy/)

- nauczyć jak porównywać ceny, zwracając uwagę na wielkość opakowania i markę produktu

- wyjaśnić czym są kredyty (np. na mieszkanie), na czym polega karta kredytowa

- określić rodzaje wydatków pokrywanych z własnych środków

- (dla starszych) określić limity na ubrania i obuwie (powyżej pewnej kwoty dziecko dokłada swoje pieniądze, jeśli chce kupić np. droższe, markowe ubranie)

- wyjaśnić znaczenie dzielenia się z potrzebującymi

- co jakiś czas przeglądamy z dziećmi stan ich posiadania i robimy decluttering, czyli pokazujmy co ma wartość, a czego można się pozbyć (zwykle odchudzamy szuflady/pudła o 1/2)

- pokazać jak działa Allegro, jak wystawiać swoje rzeczy, jak licytować (ostatnio córka sama wylicytowała finkę, za która zapłaciła ze swoich oszczędności)

- warto zabierać (starsze) dzieci ze sobą do banku, urzędu skarbowego, itp., żeby nabrały orientacji czym ludzie zajmują się w takich miejscach

- warto powierzać im zrobienie drobnych zakupów, aby nauczyły się używać pieniędzy

- warto planować z dziećmi zakupy, pokazywać, że kupujemy to, co mamy na liście, a nie to na co nam przyjdzie ochota

Będąc dzieckiem pamiętam, że rodzice raczej sprzeciwiali się zarabianiu przeze mnie pieniędzy, np. zamiast pozwolić mi zatrudnić się przy zbiorach truskawek woleli dać mi pieniądze. Wydaje mi się, że lepiej pozwolić dzieciom na zarabianie drobnych kwot (pomoc w zbiorach owoców, opieka nad dziećmi sąsiadów, zrobienie za kogoś zakupów, udział w wyprzedaży garażowej, sprzedaż zrobionych przez siebie ciasteczek, itp.). To uczy je zaradności, pracowitości i samodzielności. Znam rodziny, które nie dają dzieciom kieszonkowego, tylko zachęcają je do przedsiębiorczości i samodzielnego zdobywania środków. W przypadku młodszych dzieci nie jest to dobre rozwiązanie. Moim zdaniem kieszonkowe na umiarkowanym poziomie jest dobrym rozwiązaniem. Jedno nie wyklucza drugiego. Zalecałbym ostrożność w płaceniu dzieciom za wykonywanie zwykłych prac domowych, bo po drodze gubi się motywację, że pomagam w domu, ponieważ jestem częścią rodziny. U nas takie pieniądze ekstra pojawiają się w sytuacjach wyjątkowych, przy naprawdę żmudnych czy czasochłonnych zadaniach.

Z mojego doświadczenia wiem, że odmawiając kupienia jakiejś rzeczy dziecku nie powinniśmy mówić, że nie mamy na to pieniędzy. Właściwie nie jest to prawdą. Zazwyczaj mamy pieniądze, ale nie chcemy jej kupić z innych powodów. U dzieci powstaje przeświadczenie, że jesteśmy biedni i nie mamy pieniędzy. Dlatego warto wyjaśnić dziecku prawdziwe motywy odmowy kupienia jakiejś rzeczy, np. że nie planowaliśmy tego zakupu, że nie jest nam potrzebna, że mamy inne ważne rzeczy do kupienia. Oczywiście wymaga to więcej wysiłku, niż szybkie "nie mam pieniędzy".

Zachęcam wszystkich - rodziców i osoby bez dzieci - do dzielenia się własnymi doświadczeniami z dzieciństwa, przemyśleniami i wnioskami.