Oszczędność o smaku pomarańczy

Świnka skarbonka jest pusta? Pora ponownie postawić na piedestale cnotę oszczędności!
W skali makro wiele mówi się ostatnio o konieczności zaciskania pasa, choć niektórym gospodarkom brakuje już dziurek. Nie lepiej jest z perspektywy naszego osobistego portfela. Coś najwyraźniej poszło nie tak.
Myślę, że genezy obecnego problemu należy szukać w mentalnej przemianie, która przypada mniej więcej na 2 połowę XX w., gdy uwierzono, w skali narodów i poszczególnych gospodarstw domowych, że droga do dobrobytu i bogactwa może prowadzić przez finansowe skróty. Kultura pracowitości i oszczędności została wyparta przez obyczaj natychmiastowego zaspakajania każdej zachcianki i megakonsumpcji finansowanej kredytem. Uwierzyliśmy, bo chcieliśmy uwierzyć, że -parafrazując pewną reklamę- "jesteśmy tego warci". Na uwagę jednego z moich znajomych, że wszyscy jego koledzy mieszkają już w domach, a on ciągle w bloku, stwierdziłem, że nie uwzględnił kosztów w postaci horendalnych kredytów, przepracowania i zawału serca. W zasadzie dostatnie życie na kredyt stało się należnym nam, obywatelom Zachodu, przywilejem.

Nie inaczej zachowują się państwa, z tym, że koszty życia na kredyt przerzucają na obecne i przyszłe pokolenia. Dług publiczny w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi 22.000 zł, a na jego spłatę pracować będziemy (na razie) do 67 roku życia.
Oczkiem w głowie polityków nadal jest, odmieniany przez wszystkie przypadki, wzrost gospodarczy, a tego podobno nie da się osiągnąć bez hiperkonsumpcji. Tymczasem w XVIII w. niejaki Adam Smith w Badaniach nad naturą i przyczynami bogactwa narodów wskazywał, że źródłem wzrostu gospodarczego jest oszczędzanie dochodu, a nie konsumowanie. Biedaczysko nie żył w dobie centrów handlowych i kart kredytowych.

Obserwując zapaść światowych finansów w 2008 r. i obecne załamanie finansowe kolejnych gospodarek europejskich nie słyszałem, aby wzywano do przywrócenia oczywistej zasady, że wydatki w budżecie domowym nie powinny przekraczać naszych dochodów. O ile w skali budżetów narodowych na gwałt szuka się teraz oszczędności, o tyle od obywateli, czytaj konsumentów, nadal oczekuje się (starannie mierzonego) optymizmu i zwiększonej skłonności do zakupów. Być może poczucie obowiązku każe wam wybiec do sklepu, aby wydawać ciężko zarobione pieniądze lub po prostu pobawić się kartą kredytową. Ja ze swej strony zachęcam do propagowania (najlepiej własnym przykładem) mody na BYCIE OSZCZĘDNYM.
Oszczędność nadal jest passe, mówienie, że nie stać mnie na coś, jest co najmniej towarzyskim nietaktem. Nie chciałbym, żeby człowiek oszczędny był kojarzony z dusigroszem i sknerą.

Oszczędność oznacza zadowolenie z tego, co posiadamy. Jeśli posiadasz 10 sukienek, a nadal nie masz w czym chodzić, jesteś prawdopodobnie rozrzutna. Ale jeśli masz te same 10 sukienek i z zadowoleniem nosisz je przez szereg lat, wówczas jesteś oszczędna. Marnotrawstwo w tym przypadku leży nie w liczbie rzeczy, ale w braku zadowolenia z ich posiadania. Satysfakcja z bycia oszczędnym jest mierzona nie poziomem skąpstwa, lecz poziomem zadowolenia czerpanym z przedmiotów, które posiadasz.

Podczas gdy osoba rozrzutna do szczęścia potrzebuje nieumiarkowanej konsumpcji (sok z pięciu pomarańczy jest tylko preludium do wielkiego ciasta), osoba oszczędna będzie rozkoszować się zjedzeniem pojedynczej pomarańczy, ciesząc się jej kolorem, teksturą, zapachem, smakiem i innymi wrażeniami podniebienia. Oszczędni ludzie odznaczają się więc wysokim współczynnikiem czerpania radości z danej, pojedynczej rzeczy i nie potrzebują nadmiaru bodźców.

Oszczędność pokazuje, że nie musimy posiadać danej rzeczy, aby się nią cieszyć. Po prostu wystarczy, że jej używamy. Jesteśmy oszczędni, jeśli cieszymy się z rzeczy, niezależnie od tego, czy stanowi naszą własność. Nie zachowujmy się jak feudalni panowie, gromadząc w  swoich domowych twierdzach jak największy majątek. Jeśli przewidujemy, że będziemy  czegoś potrzebować, nie musimy najpierw przenosić tego na (otoczone obronnym murem) terytorium "MOJE". Jeśli uznamy, że to, co na zewnątrz muru, należy nie do przeciwnika, lecz do "RESZTY NAS", z czasem być może zgodzimy się stracić nieco kontrolę nad stanem swojego posiadania i pozwolimy przepływać rzeczom przez swoje ręce bardziej swobodnie. Oszczędność uczy zatem dzielenia się, patrzenia na świat jako "NASZE" miejsce, bez podziału na "moje" i "ich". 

Oszczędność to równowaga, złoty środek pomiędzy dwiema skrajnościami: skąpstwem i rozrzutnością. W Biblii, w Księdze Przysłów, jest takie zdanie: "nie dawaj mi bogactwa ani nędzy, daj mi tylko niezbędnego chleba" (Prz 30,8). Oszczędność jest synonimem posiadania tego, co dokładnie tu i teraz jest mi niezbędne. Nie za dużo, nie za mało, w sam raz. Nic nie jest zmarnowane, nic niewykorzystane. Prosto i elegancko.

Oszczędność nie oznacza zatem bycia skąpym. To cnota, która pozwoli nam zawczasu uniknąć finansowych kłopotów, a przy okazji kreatywnie podejść do życia, dzięki czemu każda pojedyncza pomarańcza odzyska swój smak. 

Jak zmniejszyć bieżące wydatki pisałem tutaj.